नेपालभाषाया साहित्य ख्यलं समसामयिक कृति म्हो हे जक बियाच्वंगु दु । थौंकन्हे जक सिर्जना जूगु आख्यान खःसां वर्णनया परिवेश थनिं स्वीदँ पीदँ न्ह्यःयागु जुयाच्वनी । अजूचायापुगु खँ ला छु धाये स्वयं च्वमि उगु परिवेशय् ब्वलंगु खइमखु ।
Category: Articles
विभिन्न पत्रपत्रिका, म्यागेजिन तथा अनलाइनहरुमा हालसम्ममा दुई हजारभन्दा बढी लेखहरु प्रकाशित भइसकेका छन् । यी लेखहरु विभिन्न विषय क्षेत्रसँग सम्बन्धित छन् । हिजोआज इतिहास, संस्कृति, पुरातत्व, बौद्ध अध्ययन तथा पर्यटन क्षेत्रमा बढी प्रकाशित हुने गर्दछ । यहाँ नमूनाका रुपमा केही लेखहरुको पुनः प्रकाशन गरिएको छ ।
प्राचीन शाक्य गणराज्यको उत्खनन
लेखक भिक्टर प्रधानले विडुडव र कपिलवस्तुको पतनलाई ऐतिहासिक उपन्यास भनेका छन्। यसलाई औपन्यासिकताको कसीमा राखेर पनि विमर्श गर्न सकिन्छ, त्यो बेग्लै विषय हो। भिक्टर प्रधान लिखित विडुडव र कपिलवस्तुको पतन पढ्दै गर्दा मायादेवी, प्रजापति गौतमी र यशोधरालाई सम्झँदै थिएँ। यी तीन पात्रको पुस्तकसँग खासै सम्बन्ध नभए पनि उनीहरूलाई महिला आयोगले २०६९ सालमा प्रकाशन गरेको प्रथम तथा…
बुद्धहरू र बौद्ध धर्म–दर्शन
केहीअघि लुम्बिनी र कपिलवस्तुमा पुगेको थिएँ, एउटा टेलिभिजन कार्यक्रमका लागि स्थलगत अन्तर्वार्ता दिन। सामान्यतः यी ठाउँ गौतम बुद्ध (इ.पू. ५६३–४८३) सँग सम्बन्धित मानिन्छन्। यी बुद्धबाहेक अन्य दुई क्रकुच्छन्द बुद्ध र कनकमुनि बुद्धसँग पनि सम्बन्धित छन्। तीन बुद्धको जन्म तथा विचरण स्थल भनेर चिनाउनु पनि टेलिभिजन कार्यक्रमको उद्देश्य थियो। त्यस कार्यक्रम प्रसारणपछि ‘कपिलवस्तु अन्य दुई बुद्धसँग…
‘स्वर्णयुग’को चिरफार
इतिहासको मूल्यांकन वस्तुगत ढंगले हुनुपर्छ । इतिहासलाई इतिहासको रूपमा नलिएर भावुकता, आत्मगौरव वा आस्थाका आधारमा लिइँदा त्यसमा धेरै कुरा थप्ने तथा लुकाउने काम हुन पुग्छ र परिणामतः इतिहास भने पनि फगतः स्वैरकल्पनाको लोकप्रिय एउटा कथा बन्न पुग्छ । यस्तो अवस्थामा इतिहास अध्ययनका महत्वपूर्ण पाटाहरू छु्ट्ने र गलत व्याख्या हुन पुग्ने खतरा अत्यधिक हुन्छ । यस सन्दर्भमा अनेकौँ लेखरचना…
Of monks and Maoists
Everyone has an alter ego, and is subconsciously guided by his/her imaginary self. It seems that Maoist leader Pushpa Kamal Dahal is living with a persona who is sharp and dynamic. For him, other seasoned communist leaders like Mohan Bikram Singh, Mohan Baidya and Narayan Man Bijukechhe are not as smart. To articulate what his…
Lumbini woes
Despite the fact that Lumbini is the sacred nativity site of the Buddha and is a pilgrimage destination for Buddhists and others from all over the world, the place has not been developed as expected. The reason is the politicization and corruption in the Lumbini Development Trust (LDT) over the past decades. Now that Buddhist…
Buddha in suburbia
Last month, over 75,000 Nepalis gathered at Tundikhel of Kathmandu to recite a few verses of the Dhammapada – a collection of the Buddha’s teachings. Prime Minister KP Oli and some Buddhist monks were also there, reciting the Dhammapada in between racy songs and loud slogans of ‘Buddha was born in Nepal’. The event was…
फूलको आँखामा काँडाको संसार
गीतको गाम्भीर्यतामा डुबुल्कि मार्दै यसलाई बौद्ध दर्शनसँग जोड्नेहरू पनि पाइन्छ । तर गीतलाई बौद्ध दर्शनसँग जोड्ने हो भने गीतको यो पङतीले पल्टा खान्छ । बौैद्ध सन्दर्भमा फूलको आँखामा फूल नभएर काँडा देख्छ ।
नेपालका लागि इस्वीसंवत्
नेपालमा दैनिक प्रयोजनका लागि कुन संवत् उपयुक्त होला ? यस प्रश्नको उत्तरमा नेपालसंवत् र विक्रमसंवत्का पक्षधरबीच लामो समयदेखि विवाद चल्दै आएको छ । कुनै पनि संवत्को प्रयोगका लागि भनेर यति लामो विवाद चलेको सम्भवतः संसारमा कहीँ पनि पाइँदैन । यस विवादका सम्बन्धमा हजारौँ लेखरचना र दर्जनौँ पुस्तक प्रकाशित छन् । नेपालसंवत्को पुनस्र्थापनाका लागि आन्दोलन नै…
स्तुपमाथि चुलबुले केटी
बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनीस्थित एउटा स्तुपमाथि उक्लेर ध्यान गरेजस्तो बसी खिचाइएको एउटा तस्बिरले हालै ध्यान खिच्यो । तस्बिरमा रहेकी नवयुवती साधारण नै थिई, बैँस पनि चकचकी हुने खालकै थियो । तर, मेरो ध्यान खिच्नुमा उनको त्यो हावभाव थिएन, बरु स्तुपमाथि उनको चढाइ थियो । त्यस तस्बिरले केही अहम् प्रश्न उठाइदिएको छ, जसको जवाफ नखोजी हुन्न ।…