छुं दँ न्ह्यः नेपालीभाषाया सारथी कमल दीक्षितया थाय् नाप लाः वनेगु ज्या जुल । खँयाखँय् त्रिपिटकया ‘मज्झिमनिकाय’या नेपाली अनुवाद सम्बन्धी खँ पिदन । नापलाः वनेगु ज्या, उगु ग्रन्थ विमोचनया छुँ दिं न्ह्यः जक खः । ग्रन्थया अनुवादक भाजु दुण्डबहादुर बज्राचार्य खः । भाजु दीक्षित मज्झिमनिकाय’या खँ पिदनेवं आकाझाकां तस्सकं उत्साहित जुयादिल अले धाल, ‘‘‘मज्झिमनिकाय’ थें ज्याःगु ग्रन्थ नेपाली भाषाय् नं दत । व नं मेपिसं मखु, छम्ह नेवालं नेपाली भाषां अनुवाद याना पिथना बिल, थ्व तस्सकं तःधंगु खँ खः । नेपालीभाषां ‘रामायण’ छगू च्वःम्हसित झीसं आदिकवि धयाच्वना, थ्व स्वयां कम्ती महत्वपूर्ण ज्या ‘मज्झिमनिकाय’या अनुवाद मखु ।’’
थः पुर्खा वा अग्रजपिनिगु ज्याखं गौरवान्वित जुइगु मौका थौंकन्हे नेवाःतय्त बरोबर चूलाः । थौं झीसं बांलाका ज्या यानाः जगत हितया लागि कीर्ति त्वःताः थके फत धाःसा कन्हे झी सन्तानपिं अझ अप्वः गौरवान्वित जुइ खनी । मुस्ताङया लोमन्थाङय् आपाः थें पर्यटक वा अनुसन्धानकर्तापिं थ्यनाच्वनी । अन थम्हं बकायदां नेवाः धकाः परिचय यिबा । नेवाः धकाः सीवं अनया लोवा ९स्थानिय० पिसं बडो सम्मानया मिखां स्वःगु महसूस जुल । सलंसः दँ न्ह्यः नेवाःत लोमन्थाङ्य च्वना आपालं महत्वपूर्ण ज्या याना थकूगु जुयाच्वन । उगु हे ज्याया कारणं इमिगु मिखाय् नेवाःत विशेष खः । नेवाः जूगु हे नातां थःत उगु हे कथं स्वःगु खः । छगू गुम्वा दुने तस्सकं दुर्लभ व महत्वपूर्ण बौद्ध चित्रकला ९वाल पैन्टिङ० स्वयाच्वनाबले छम्ह विदेशी पर्यटक ब्वना अनयाम्ह हे छम्ह लोवा गाइड कथं वल । पर्यटकयात उगु चित्रकला क्यक्यं इतिहास कनेगु झ्वलय् च्वला पतिनं जितः क्यन अले पर्यटकं मिसा वास्याक्क न्हिलाः छ्यं भतिचा क्वछुकाः सम्मान ब्यक्त यात । छाय् थें धकाः लिक्क वना न्यना बले सिल, थुपिं चित्रकला दयेकूपिं धकाः जितः क्यंगु जुयाच्वन । थबले नं थः पुर्खाया गौरवं गौरवान्वित जुइखनागु अनुभव जुल । कथंकदाचित अबले नेवाःतसें लोमन्थाङ्य् खँुज्या, ठगी वा थज्याःगु हे अपराधिक ज्याखँ याना थकूगु जूसा थौं जितः नं नकारात्मक मिखां स्वइगु जुइ । ‘मज्झिमनिकाय’या सम्वन्धय् कलम दीक्षितलिसें खँ ल्हानाच्वना बले नं थुकथं हे नेवाःजातिप्रति गौरवान्वित जुयागु खः ।
नेपाली भाषाय् ‘मज्झिमनिकाय’ ग्रन्थ प्रकाशन जूबले कमलमणि दीक्षित दुण्डबहादुर खना गुलि लय्ताया दिल व स्वयां प्यदुगं न्यादुगं लय्ताय्गु थाय् नेवाःतय्के दु । अबले नेपालीभाषां ‘मज्झिमनिकाय’ छगू जक अनुवाद जुया पिदंगु खः तर व स्वयां न्ह्यः हे नेपालभाषां वय्कलं हे ‘दीर्घनिकाय’, ‘संयुक्तनिकाय’, ‘इतिवुत्तक’, ‘धम्मपद’, ‘मिलिन्द–प्रश्न’ लगायत आपालं बौद्ध ग्रन्थ अनुवाद याना पिथने धुंकल । बौद्ध धर्मया पाली वाङमययात त्रिपिटक धाइ । विभिन्न ग्रन्थया पुचःयात अःपुक त्रिपिटक धयातःगु खः । त्रिपिटकया इतिहास प्वलेगु खःसा थुकिया संकलन यायेत जक मखु, अनुवाद व प्रकाशन यायेत नापं राज्यकोशं आपालं धनराशी खर्च यानातःगु लुयावइ । तर नेपालय् जक थ्व परम्परा मदु । आः तक नेपालय् त्रिपिटकया छगू नं ग्रन्थ राज्यकोशं प्रकाशन जूगु मदुनि । जनस्तरं हे प्रकाशन जुयाच्वंगु दु । उकिसनं त्रिपिटकया आपाः थें अनुवाद दुण्डबहादुरं हे यानादीगु दुसा प्रकाशन नं पारिवारिक बजेटं हे जुयाच्वंगु दु । पण्डित निष्ठानन्द बज्राचार्यं ललितविस्तर’ ग्रन्थया रचना व प्रकाशन यानाः नेपालभाषाया ख्यलय् याःगु योगदान स्वयाः म्हो योगदान दुण्डबहादुरयागु मखु । ई फरक, थ्व मेगु हे खँ जुल । तर न्हापांनिसें जि ताज्जुव जुयाच्वनागु, नेपालभाषां छपुनिपु म्ये च्वःम्ह वा छगूनिगू निबन्ध च्वयेवं नेपालभाषा साहित्यकार जुइगु, नेपालभाषाया वाङ्मयय् चर्चा जूसां दुण्डबहादुरया नां धाःसा वइ मखु । नेपालभाषाया ख्यलय् आपालं सिरपा व सम्मान दु, दँय् दँसं लःल्हायेगु नं याइ । तर थुगु झ्वलय् नं वय्कःया नां गबलें वइमखु । धनगढी जूगु धर्मोदय सभाया छगू सम्मेलनय् वय्कःयात बौद्ध ग्रन्थया अनुवाद याःम्ह बौद्ध विद्वान धकाः सम्मान याःगु बाहेक मेगु सम्मानं छायेप्यूगु मस्यूनि । थज्याःगु अवस्थाय् नेपालभाषा परिषदं वय्कःयात थुगुसी ‘भाषाथुवाः’ पदं छायेपीगु धकाः याःगु निर्णयया बुखँ पिदन । थ्व लसताया खँ अवश्य नं खः तर व्यक्तिगत रुपं जि थ्व समाचारं जि लय्ताय् मफु । जिगु प्रतिक्रिया खः– नेपालभाषा परिषदया थ्व निर्णय तसकं लिबाये धुंकल । ‘भाषाथुवाः’ पदं छायेपियातये धुंकूपिं मेमेपिं व्यक्तित्वपिनिगु नां व योगदान स्वये बले थुगु खँया बारे अझ स्पष्ट जुइ । सुयातं सिरपा बिइगु व सम्मान यायेगु धैगु सम्वन्धित मनूया उपकार यायेगु मखु । जिमिसं फलानायात सिरपा बिया, सम्मान याना उकिं व मनू जिपिंप्रति कृतज्ञ जुइमाः धैगु आसय नं काये मज्यू । छगू सार्वजनिक संस्थापाखें बिइगु सिरपा व सम्मान सुयागुं खल्तीं पिकया बिइगु नं मखु । दान ला झन् हे मखु । धात्थें सिरपा बिइगु वा सम्मान यायेगु खः धैगु जूसा अन निष्पक्ष व सही चयन जुइ हे माः । गबले सिरपा व सम्मानया निम्ति चयन कमिटिं सही निर्णय याये फइमखु वा ल्ययेगु योग्यता थःके मदयाच्वनी अन च्वय्क्वय् लाः वने धुंकी । लिपा जक भाषाथुवाः पदं छायेप्यूसां ज्यूपिन्त न्हापा हे बिइ धुंकूगुलिं आः हाकनं दुण्डबहादुर थें ज्याःपिन्त ब्यूवःबले न्ह्यसः ब्वलंगु खः, इमिं स्वयां दुण्डबहादुर लिपा वा क्वय्याम्ह खःला रु
नेपालभाषा परिषदया आपाः थें कार्यक्रमय् जितः ब्वनापौ वइमखु । ब्वनी हे मखुथाय् वनीगु ला खँ हे मन्त । परिषदं बिइगु सिरपा र सम्मानया कार्यक्रमय् ला झन् हे मवः । उकिं सिरपा इनिगु व सम्मान याइगु कार्यक्रम न्हापालिपा गथे जुइगु धकाः मस्यू । थुगुसी जिगु नामय् नं छगू ब्वनापौ वयाच्वंगुलिं अजू नं चाया । पाय्छि इलय् हे थ्यंका । अन हाकनं छगू मेगु न्ह्यसः ब्वलन, भाषाथुवाः पदया सम्मान थहाँ वं कि सिरपा रु सिरपा या थःगु हे महत्व व गरिमा दु, थुखेपाखे मवने । ब्वनापौ जक मखु, दबुलिइ प्यनातःगु ब्यानरय् नापं चित्तधर हृदय सिरपा च्वय् ९न्हापा० व भाषा थुवाः उपाधि क्वय् ९लिपा० उल्लेख याना तल । ‘रोलक्रम’या औपचारिकता निर्वाह यायेमफत कि थज्याःगु समस्या स्वाभाविक रुपं वइ ।
सम्मान यायेमाःम्हेसित सम्मान याये मसल धाःसा शुद्धचित्तं सम्मान याःगु खःसां खनीपिसं अन अपमान खनी । भाषाथुवाःया उपाधियात विशिष्टता बिइगु खःसा दँय्दँसं थ्व उपाधि बियाच्वनमाः धैगु जरुरत मदु । भाषाथुवाः न्यादँय् वा झिदँय् छकः जक ब्यूसां नं ज्यू । छम्हेसित हे जक बिइमाः धैगु नं मदु । छक्वलं तःम्हसित बिइज्यू । अथे तःम्हेसित बिइबले बरु योगदान बराबर दुम्ह जुइमाः । थथे उपाधि बिइबले अन विशेष कथं कार्यक्रम जुइमाः । मेगु कार्यक्रमय् उपाधि लःल्हायेगु ज्या घाके यंकू थें जुइगु नाकं हिसि मदु । सिरपा यिनेगु ज्या लिपा याःसां ज्यू । झी कविकेशरी चित्तधर ‘हृदय’या बुदिंय हनेगु झ्वलय् हे लाकाः परिषद्या फुक्क सिरपा इनेगु व उपाधि इनेगु खःसा ‘रोकक्रम’यात ध्यानय् तये हे माः ।