नेपालभाषाया साहित्य ख्यलय् बाखं दबू धैगु छगू पुचः दु, नेपालभाषाया बाखं साहित्यया विकास यायेत धकाः नीस्वना तःगु । थी थी थासय् चाःहिलाः बाखं कनेगु व ब्वनेगु नं याः । थ्व हे झ्वलय् पोखराय् नं थ्यन । पोखराय् जूगु ज्याझ्वलय् जि नं थ्यंगु खः (२०११) । थबलय् बाखं बाहेक नं मेमेगु यक्वं खँ जुल उकिमध्ये बाखं च्वमि सरुभक्तलिसे सम्वन्धित खँ नं जुल । थुगु पतिहाकःगु च्वसुइ थ्व हे सन्दर्भयात जक कयाः छुं कुलेगु ज्या याये ।
निन्हु यंकया बाखं दबूया ज्याझ्वलय् न्हापां कुन्हु सरुभक्त नं छकः दुस्वः झाल । अन हे च्वनादीम्ह वय्कः नेपाली भाषाय् नांजाःम्ह च्वमि खः । नेपालभाषाया निगू स्वंगू ज्याझ्वलय् वयकःयात थथे न्हापा नं खने धुनागु दु । नेपाली भाषाय् नांजाःगुलिं हे खइ, नेपालभाषाय् ज्याझ्वलय् थथे पिलू झाइबलय् विशेष मानसम्मान याः । छम्ह नेवाः प्रतिभायात नेवाःतसें मानसम्मान याइगु ला बांलाःगु हे खँ खः । तर ‘तथास्तु’ धकाः मनोकामना पूर्ण याना बिइम्ह वा आशिर्वाद बिइम्हसित ह्ययेके थें हे ह्ययेकः जुइगु, नेपालभाषाया कःमिपिसं । वय्कःयात नमस्कार व हायण्डसेक यायां न्व तू जुइत नं छगू कथं प्रतिस्पर्धा हे जुइगु । थज्याःगु दृष्य खनेबले न्ह्याबलें अनुभूति जुइगु, सरुभक्तयात न्वतुइगु ला छगू बहाना खः, क्यनेत्यंगु ला जिं नं सरुभक्तयात म्हस्यू अथवा सरुभक्तं जितः नं म्हस्यू धकाः खः । थ्व परिदृष्यया पुरावृत्ति जुयावंच्वंगु दु । बाखं दबूया उगु ज्याझ्वलय् नं पुनरावृत्ति जुल ।
सरुभक्त ज्याझ्वलय् पलख जक फ्यतू झाःगु खः । ज्याझ्वः न्ह्याकामिं छुं शब्द न्ववाना बिइत इनाप यात, सरुभक्त झसंग वन । वय्कःयात असहज नं जुल । मछिमछिं मायक ज्वं झाल । नेवाः भाय् मसःगुलिं नवाये म्हाँ धकाः न्हाचः हे धाये धुंकूगु, इनाप याःबले, अथे खःसां हाकनं माइकं हे इनाप यानाहःबले ला बाम्हय् हे कात । नेपाली भाषां हे न्वं वात । हाकनं व हे दृष्य पुनरावृत्ति जुल, नेवाःया मचा जुयाच्वना नं नेवाःभाय् मसःगुलिं मछाःसे च्वं, नेवाःत भाषा साहित्यया खँय् तःमि, तःजि उकिं जितः गौरव महसूसर जू … आदि इत्यादि । थ्वयां न्ह्यः नं छकः न्यने धुनागु सरुभक्तया हे म्हुतुं, थम्हं आः नेवाः भाय् सयेके धकाः । आः तलें मसयेकूनिगु जुयाच्वन । औपचारिकताया हद नं गुलि जुल धाःसा, सरुभक्तं हाकनं अथे हे नेवाः भाषा सयेके धकाः बचं छु बियादिल, न्हापा गथे खः अथे हे आः नं उपस्थित नेपालभाषाया कःमिपिं लय्ताल, पारारारां लापा थात, बस् क्वचाल ।
कन्हय् कुन्हु अर्थात निन्हुगु दिन । भौतिक रुपं सरुभक्तया उपस्थिति मदु तर वय्कःया प्रतिनिधित्व याना माइकय् कवि तीर्थ श्रेष्ठ दं झाल । तीर्थं सरुभक्तया तःदँ न्ह्यः हे सफुतिइ प्रकाशित जुयधुंकूगु बाखं छगू ब्वनां न्यंकल । ज्याझ्वलय् गैर नेपालभाषा न्यंकूगु वा ब्वंगु व हे छगू जक बाखं खः । छाय् ब्वंकूगु ? छम्ह नेवालं च्वयातःगु जुयाः खःसा अथे च्वये सःपिं छम्ह थें छम्ह मेपिं नेवाःत नं दु । तस्सकं बांलाःगुलिं खःसा नेपालभाषाय् हे नं अज्याःगु बाखंत न्हापा हे आपालं प्रकाशित जुइ धुंकल । छुं न्हूगु घटना मखु । शैलीगत रुपं न्हूगु खःसा अज्याःगु न्हुन्हूगु शैली प्रयोग याइम्ह नेपालभाषाया हे बाखं ज्वनाः नेपालभाषाया हे साहित्यया विकास याये धकाः तपश्या यानाच्वंम्ह केदार सितु जगाजग अन हे दु । सरुभक्त अन विशेष साहित्यकार छाय् जुल ? न्ह्यसःया लिसः मदु ।
लिपा दबुलिइ च्वनादीम्ह बाखं दबूया कजि लक्ष्मण राजवंशीं माइकं सरुभक्तया ब्वंगु उगु बाखंया थपाय्च्व प्रशंसा यानादिल, धाये अज्याःगु बाखं वयां न्ह्यः ब्वनादीगु हे मदुनि । बौद्धतय् निम्ति त्रिपिटक, क्रिश्चियनतय् निम्ति बाइबल, इस्लामतय् निम्ति कुरान, हिन्दूतय् निम्ति वेद थें नेपालभाषाया बाखं च्वमिपिसं सरुभक्तया बाखं ब्वनेमाः धया मदीसां धायेत्यंगु आसय व हे खः । उगु प्रशंसायात वैधता बिइगु खःसा छगू मान्यता स्थापना जुइ– नेपालभाषाया बाखं साहित्य क्वपुलांगु स्तरं थहाँ वये फुगु हे मुदुनि । तर वास्तविकता अथे मखु । राजवंशीजुं पोखराया आयोजकयात इनाप नं यानादिल– सरुभक्तया थ्व ब्वंगु बाखं फाटोकपी याना हयाः थन सकसितं इनाब्यु ।
पोखराया आयोजकपिन्त राजवंशीजुं यानादीगु इनापं म्ह चिंक वन । मछाःसे नं च्वन । आयोजकं आलताल यानाः फोटोकपी मयाःसां ज्यू धया थें मती वन । कथंकदाचित फोटोकपी याना हे हल धाःसा छु यायेगु ? मनमनं ग्वसाः ग्वया, व सफू जिके हे दु, फाटोकपि म्वाः धकाः मकायेगु ।
तर फोटोकपी इनेगु ज्या धाःसा मजू, लोडसेडिङ जुयाच्वंगुलिं फोटोकपि मजूगु खः । लिपा थ्व खँ अथें क्वचाल ।